Khi bắt đầu bước chân vào lộ trình tu tập, người ta thường đặt ra câu hỏi điển hình rằng: “Làm thế nào để thực hành thiền một cách chuẩn xác?” Dựa trên những kinh nghiệm từ Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư không đưa ra những định nghĩa giáo điều khó hiểu, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: hãy quan sát những gì đang xảy ra nơi thân và tâm, ngay trong giây phút này.
Theo quan điểm của Ngài Mahasi cho người mới, thiền không phải là việc tìm kiếm sự an lạc hay tĩnh lặng đặc biệt. Cốt lõi của thiền chính là sự thấu thị minh bạch. Lúc cơ thể di chuyển, cần hay biết về sự dịch chuyển. Khi tâm suy nghĩ, biết đang suy nghĩ. Nếu có sự không thoải mái phát sinh, cần nhận diện nó rõ ràng. Sự thấy biết này chính là nền tảng của trí tuệ.
Ngài Mahāsi thường xuyên nhắc nhở người mới khởi sự từ các yếu tố sơ đẳng nhất. Hơi thở, cụ thể là sự phồng và xẹp của bụng, được ưu tiên làm đề mục căn bản do tính chất luôn hữu hình và dễ quán sát. Khi hành giả biết rõ “phồng, xẹp” một cách liên tục, tâm thức sẽ từ từ lắng dịu các vọng tưởng và trở nên thanh tịnh hơn. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Đừng để sự bực bội hay nhu cầu phân tích làm gián đoạn việc thực hành.
Trong nhiều Ngài Mahasi bài giảng, Ngài chỉ dạy rằng trọng tâm không nằm ở việc ngồi lâu hay mau, mà là chất lượng của sự hay biết trong tỉnh thức. Thà rằng chỉ có ít phút tỉnh thức đúng pháp còn hơn ngồi lâu mà tâm trí tán loạn. Vì vậy, người mới không nên ép mình quá mức, mà nên chú ý đến tính liên tục và tinh thần bền bỉ.
Khía cạnh đặc sắc của phương pháp Ngài Mahasi cho người mới chính là việc hành thiền không chỉ bó hẹp ở việc tọa thiền. Khi đi, biết đang đi; khi đứng, biết đang đứng; khi nằm, biết đang nằm. Ngay cả trong sinh hoạt hằng ngày như ăn cơm, rửa chén, hay nói chuyện, nếu có chánh niệm, đó vẫn là thiền. Kết quả là, người tu tập sẽ dần tích lũy được sự tỉnh thức trong mọi phương diện cuộc sống.
Bằng cách làm theo đúng tôn chỉ trong Ngài Mahasi bài giảng, người mới tập sẽ khởi sự nhận diện một quy luật trọng yếu: tất cả các pháp đều mang tính chất sinh và diệt. Thọ uẩn không vĩnh hằng, tư duy không tồn tại lâu, cảm xúc cũng chỉ là thoáng qua. Tuệ giác này không phát sinh qua việc phân tích mà qua sự cảm nhận trực diện. Điều này giúp làm suy yếu sự bám chấp và những phản xạ tâm lý cố hữu.
Đối với người mới khởi sự, hướng đi của Ngài Mahasi cho người mới là một lối về vô cùng vững chãi và thẳng thắn. Người tập không cần đặt nặng niềm tin hay hy vọng vào sự chứng đắc tức thì. Chỉ cần thực hành đúng, quan sát đều đặn, và để trí tuệ tự lớn lên theo thời gian. Đây chính là tôn chỉ tối thượng trong các lời dạy mộc mạc nhưng thâm thúy read more của Ngài Mahāsi.